რა გგონიათ, რა ახასიათებს ქართული ესთეტიკას? რა როლი აქვს ვერნაკულარულ მიდგომას თანამედროვე საქართველოში? როგორ განსაზღვრა ევროპულმა გავლენამ თბილისის ისტორიული საცხოვრებელი სახლების ინტერიერი? შესაძლებელია თუ არა საქართველო ერთ სკამში გადმოსცე? რა სახის ხე გამოიყენება აქ ყველაზე ხშირად და რომელი „საქართველო“ უნდა გამოხატოს ამ სკამმა? შესაძლებელია თუ არა, რომ საგანი პოლიტიკურ ცნობიერებას იწვევდეს? ეს მხოლოდ რამდენიმე კითხვაა, რომელიც ამ თანამშრომლობისას გაჩნდა.

Rooms Studio-მ მატეო გუარნაჩასთან ერთად (Cross Cultural Chairs) ოთხი კვირის განმავლობაში მუშაობდა კვლევაზე, თუ როგორ შეიძლება ქართული კულტურა ერთი სკამის სახით იყოს გააზრებული. პროექტი დიზაინის პარამეტრებზე არ შეჩერდა – კვლევისა და წარმოების პროცესში ანთროპოლოგიური მეთოდოლოგია იქნა შემუშავებული. ერთი კვირა მიეძღვნა კვლევას, ერთი დიზაინს, ერთი წარმოებას და ერთი კომუნიკაციას. ამ რიტმის მეშვეობით, მრავალი საუბრისა და დაკვირვების სერია საბოლოოდ ერთი სკამის კონცეფციაში იქნა გადატანილი.

ეს განხილვის ერთ-ერთი მთავარი კითხვა ვერნაკულარული მიდგომის როლს ეხება დღევანდელ საქართველოში. ვერნაკულარული ფორმები მხოლოდ ესთეტიკურ რელიკვიად არ რჩება, არამედ, პროპორციების, სტრუქტურისა და ადამიანის მასშტაბის შესაბამისი კომფორტის სისტემურ ნიშნად. იქნება ეს თბილისის ხის აივნიანი სახლები, სვანეთის ქვის კოშკები, თუ კახეთის ეზოიანი საცხოვრებლები. ეს არქიტექტურული ენები ღრმა კავშირშია ლანდშაფტთან, კლიმატთან და თემთან.

საყურადღებელია ევროპული მოდერნიზმის გავლენა თბილისის საცხოვრებელი ინტერიერებზე, განსაკუთრებით XIX და XX საუკუნეების დასაწყისში. არტ ნუვოს ფასადები, ნეოკლასიკური სალონები და შემდგომი საწყისი საბჭოთა მოდერნისტული ბინები შექმნიან სტილისტურ ჰიბრიდს, რომელიც დღესაც ჩანს. ადგილობრივი ხელობისა და იმპორტირებული ესთეტიკის სინთეზი წარმოშობს ვიზუალურ იდენტობას, რომელიც უნიკალურად ქართულია – თან კოსმოპოლიტური, თან ღრმად ფესვგადგმული. ეს მრავალშრიანი ისტორია აჩენს კითხვას, როგორ შეიძლება ერთი საგანი, მაგალითად სკამი, ასეთ კომპლექსურ სიმბოლოდ იქცეს.

“ცისფერყანწელები” XX საუკუნის დასაწყისში გავლენიანი ქართული ლიტერატურული ჯგუფი იყო, რომლის სიმბოლისტური და ავანგარდული ხედვა ქვეყნის პოეტურ სცენას რადიკალურად გარდაქმნიდა. ის 1915 წელს დაარსდა ქუთაისში და მიზნად ისახავდა ნაციონალისტური და რეალიზმის ტრადიციების გარღვევას, ევროპული სიმბოლიზმის, მისტიციზმისა და მოდერნისტული ექსპერიმენტების გავლით. მათი შემოქმედება ატარებდა ინტროსპექციას, სიზმრის იმიჯებს, ემოციურ სიღრმეს და ბოჰემურ სულიერებას, რაც მკვეთრ კონტრასტში იყო ეპოქის პოლიტიკურ მომენტთან. საბჭოთა მმართველობის დროს მათი მოღვაწეობა ჩაახშვეს, მაგრამ “ცისფერყანწელებმა” წარუშლელი მემკვიდრეობა დატოვეს, გახსნეს რა ქართული ლიტერატურა ახალი ესთეტიკური შესაძლებლობებისთვის და კოსმოპოლიტური თვითგაგებისთვის.

როგორც “ცისფერყანწელების” მზერა ევროპისკენ იყო მიმართული, რომ გამორჩეული ყოფილიყო იმ დროინდელი რუსული კულტურული გავლენისგან, Cross Cultural Chairs და Rooms Studio ასევე ცდილობენ ერთი საუკუნის “ევროპული სული” გამოიყენონ თანამედროვე ქართული დიზაინის გამოხატვისთვის. სვანეთის „მახვში სკამის“ კულტურულ მნიშვნელობას ევროპული მოდერნიზმის რეზონანსებთან გაერთიანებით, ეს თანამშრომლობა ცდილობს შექმნას დიზაინის ენა, რომელიც ასახავს საქართველოს რთულ თანამედროვეობას და ხალხის განზრახვებს.

Cross Cultural Chairs არის მიმდინარე კვლევითი პროექტი, რომელსაც ხელმძღვანელობს სიცილიური დიზაინერი მატეო გუარნაჩა და ეფუძნება ანთროპოლოგიურ მიდგომას დიზაინში. CCC იწვევს ადგილობრივ სახელოსნოებს მთელს მსოფლიოში, რომ გაერთიანდნენ და სკამის ფორმის საშუალებით კულტურული იდენტობა გააცნონ. პროცესი იწყება სკამების ყოველდღიურ ცხოვრებაში როლის დაკვირვებით, შემდეგ კი ტრადიციული მიდგომით წარმოების ტექნიკების ანალიზით. 2019 წელს მატეომ იმოგზაურა მსოფლიოს ყველაზე პოპულარულ რვა ქვეყანაში და რვა თვის განმავლობაში შექმნა რვა უნიკალური სკამი, რომლებიც ასახავენ გლობალიზაციას, კულტურულ გაცვლასა და პოსტკოლონიურ ნარატივებს.

Rooms Studio ცნობილია თავისი პოეტური მინიმალიზმისა და მატერიალურობის ღრმა მგრძნობელობის გამო. მათი მუშაობა აერთიანებს ქართულ მემკვიდრეობას თანამედროვე ფორმებთან, ხშირად ემყარება ადგილობრივ არქიტექტურას, ტრადიციულ ხელობას და კავკასიური ლანდშაფტის ატმოსფერულ თვისებებს. ინტერიერების, ავეჯის და კოლექციური დიზაინის საშუალებით, Rooms Studio ქმნის სივრცეებს, რომლებიც ხელშესახები, მშვიდი და ემოციურად გამორჩეულია, და ამ გზით წარმოშობს უნიკალურ დიზაინის ენას, რომელმაც საერთაშორისო აღიარება მოიპოვა.

(მატეო გუარნაჩა)